به نام خدای دانایی ها

یکی از سوالاتی که در جامعه ما مطرح می شود این است که آیا گوشت خرگوش حلال است یا نه؟ و خوردن گوشت خرگوش چه حکمی دارد؟ متاسفانه بسیاری از مردم ما معتقد به حلیّت گوشت خرگوش هستند(!) و برخی دیگر نیز معتقدند که گوشت نیمی از بدن آن حلال و نیمی دیگر حرام است(!) و یا اینکه چند نوع خرگوش وجود دارد و بعض انواع آن حلال و بعضی دیگر حلال است(!)، این سوال در موسسه مذاهب اسلامی مطرح و جواب داده شده است.

متن سوال و جواب به این شرح است:

سؤال: خوردن گوشت خرگوش از نظر فریقین چه حکمی دارد؟     

جواب: از نگاه فقهاء شیعه، خوردن گوشت خرگوش

حرام و از نظر فقهاء اهل سنت حلال است(1). از دلائل حکم به حرمت از دیدگاه شیعه می توان به اجماع فقهاء اشاره نمود.

توضیح:

یکی از منابع استنباط  احکام نزد فقهاء، اجماع است. اجماع به معنای اتفاق علماء بر یک فتوا است و از آنجائی که فقیهان بزرگوار شیعه به خصوص فقیهان نزدیک به عصر ائمه علیهم السلام مبنای فتاوایشان بر اساس روایات اهل بیت علیهم السلام بوده و حتی فتاوای آنها در بسیاری از موارد، از لحاظ متن عینا همانند روایات بوده و آنها تاکید فراوانی در حفظ روایات داشتند و از طرفی دیگر آن بزرگواران از  روی هوی و هوس سخن نمی گفتند بلکه به مقتضای تقوا و ورع و عدالت، همواره به گفتار ائمه علیهم السلام استناد می جستند. از این رو اگر علمای آن زمان بر مساله ای اتفاق داشتند و در مورد آن مساله، روایتی در کتب روائی یافت نشود،  معلوم می گردد آن فتوا مستند بر روایات یا روایتی بوده که در طول زمان به دست ما نرسیده است و اینگونه فتاوا کاشف از قول معصوم علیه السلام خواهد بود؛ لذا لازم الاتباع خواهد بود. حرمت گوشت خرگوش نیز از موارد اجماعی تمامی فقهای شیعه در گذشته و حال  است و همگی به اتفاق، بر حرمت آن فتوا داده اند. (2)

البته برخی روایات دال بر حرمت نیز در کتب روائی ما موجود است.(3) همچنین طبق روایات دیگری، حیواناتی که چنگال داشته باشند گوشتشان حرام است(4) و خرگوش نیز به جای سم و یا ناخن، چنگال دارد، و از سوی دیگر خرگوش از جمله حیوانات مسخ شده است و حیوانات مسخ شده نیز حرام گوشتند(5) و در بحث لباس نمازگزار نیز روایاتی در بطلان نماز با لباسی که از پشم خرگوش درست شده باشد موجود است وحتی وجود مویی از آن به همراه لباس مصلی موجب بطلان نماز  می گردد که با کنار هم گذاشتن این ادله حرمت گوشت خرگوش ثابت می شود و خلاصه اینکه حکم خرگوش در  این مساله مانند حکم گربه است.

منابع:

1. الموسوعة الفقهیة الکویتیه، ج5،ص133:«الأَْرْنَبُ حَلاَلٌ أَکْلُهَا عِنْدَ الْجُمْهُورِ . وَقَدْ صَحَّ عَنْ أَنَسٍ أَنَّهُ قَال : أَنْفَجْنَا  أَرْنَبًا فَسَعَى الْقَوْمُ فَلَغَبُوا ، فَأَخَذْتُهَا وَجِئْتُ بِهَا أَبَا طَلْحَةَ ، فَذَبَحَهَا وَبَعَثَ بِوَرِکِهَا ...».

2. الموسوعة الفقهیة المیسرة، محمد علی انصاری، ج2،ص134:«یحرم أکل لحم الأرنب عند الفقهاء کافة ، وقد ادعى الإجماع علیه جماعة ، منهم : السید المرتضى ، والشیخ الطوسی ، وصاحب الجواهر . قال الأول : " ومما انفردت به الإمامیة : تحریم أکل الثعلب ، والأرنب ، والضب " ، ثم قال : " والذی یدل على صحة ما ذهبنا إلیه ، الإجماع المتردد.»؛ نجاة العباد (للإمام الخمینی)، ص 336؛ مجمع المسائل (للگلپایگانی)، ج ‏1، ص 54؛ توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج ‏2، ص 601، مسأله اختصاصى (بهجت ، مسأله 2114 (مکارم).

3. وسائل الشیعه، ج 24، ص 109.

4. دعائم الاسلام ، ج2، ص 60:« وعن أمیر المؤمنین علی علیه السلام أنه قال لا یؤکل الذئب ولا النمر ولا الفهد ولا الأسد ولا ابن آوی ولا الدب ولا الضبع ولا شی ء له مخلب»؛ عاملی، شیخ حر، وسائل الشیعه، ج 24، ص 109، مؤسسة آل البیت، قم، 1409 هـ ق:« عن محمد بن سنان ، عن الرضا ( علیه السلام ) فیما کتب الیه من جواب مسائله فی العلل : وحرم الارنب ، لانها بمنزلة السنور ، ولها مخالیب کمخالیب السنور وسباع الوحش ، فجرت مجراها مع قذرها فی نفسها ، وما یکون منها من الدم ، کما یکون من النساء ، لانها مسخ ».

5. خصال شیخ صدوق، ج2، ص12:«حدثنا أبوالحسن علی بن عبدالله الاسواری قال: حدثنا مکی بن أحمد ابن سعدویه البرذعی قال: حدثنا أبوزکریا بن یحیى بن عبید العطار بدمیاط قال حدثنا القلانسى قال حدثنا عبدالعزیز بن عبدالله الاویسی قال: حدثنا علی بن جعفر عن معتب مولى جعفر عن جعفر بن محمد عن أبیه عن جده عن علی بن أبی طالب علیهم السلام قال: سئل رسول الله صلى الله علیه وآله عن المسوخ قال: هم ثلاثة عشر.الفیل والدب والخنزیر والقرد والجری والضب والوطواط والدعموص والعقرب والعنکبوت والارنب والزهرة وسهیل،...».